Türkiye İstatistik Kurumu, ilk defa 2015 Ocak ayında illerde yaşam endeksini yayınlamıştı. Bu endeks konut, çalışma hayatı, gelir ve servet, sağlık, eğitim, çevre, güvenlik, sivil katılım, altyapı hizmetlerine erişim, sosyal yaşam ve yaşam memnuniyeti olmak üzere yaşamın 11 boyutunu kapsamaktaydı. Her bir boyut da 4 göstergeyi içeriyordu. Bu çalışmayı Türkiye İstatistik Kurumu, OECD'nin "Daha İyi Yaşam Endeksi" çerçevesi ve ülkemiz koşulları temel alarak yapmıştır.
Bir yılı aşkın bir süre önce yapılan bu çalışmayı yeniden gündeme getirmemim nedeni acaba yaşam kalitemizde ne değişti? sorusuna cevap aramaktır.
Erzurum bu haritanın neresinde yer aldı?
81 il içerisinde genel endekste Erzurum 52. sırada yer almıştı.
Şimdi hayatımızın 11 boyutunu kapsayan konuları tekrar gözden geçirmekte fayda var diye düşünüyorum.
1-Yaşam endeksinde ilk sırayı Isparta aldı. En son sırayı Ağrı takip etti. Erzurum ise mutluluk düzeyiyle yaşam memnuniyetinde 20'nci sırada yerini aldı. Yaşam memnuniyeti endeksinde en yüksek endeks değeri ile ilk sırayı Sinop, son sırayı Tunceli aldı. Tunceli'yi sırasıyla Osmaniye ve Diyarbakır izledi.
2-Fert başına düşen oda sayısı, konutun içinde tuvalet mevcudiyeti ve konutun kalitesinde problem yaşayanların oranı ile Erzurum konutta 65'inci sırada. Sakarya ilk sırada, son sınırda ise Mardin yer aldı.
3-İstihdam oranı, işsizlik oranı, ortalama günlük kazanç, işinden memnuniyet oranı ile Erzurum çalışma hayatında 36'ıncı sırada yer aldı. İlk sırayı Zonguldak, Bilecik ve Kütahya takip etti. Çalışma hayatında son sırayı en düşük değer ile Batman aldı. Batman'ı Mardin ve Şırnak takip etti.
4-Kişi başına düşen tasarruf mevduatı, orta ve üstü gelir grubundaki hanelerin ve temel ihtiyaçlarını karşılayamadığını beyan eden hanelerin oranını kapsayan gelir ve servette Erzurum 57'inci sırada. En yüksek endeks değerini İstanbul aldı. İstanbul'u sırasıyla ile Ankara ve İzmir izledi. Son sırayı Adıyaman aldı. Adıyaman'ı sırasıyla Ağrı ve Ardahan takip etti.
5-Bebek ölüm hızı, doğuşta beklenen yaşam süresi, hekim başına düşen müracaat sayısı, sağlığından memnuniyet ve kamunun sağlık hizmetlerinden memnuniyet oranını oluşturan sağlıkta Erzurum 21'inci sırada yer aldı. İlk sırayı Isparta aldı. Isparta'yı sırasıyla Bolu ve Rize takip etti. Son sırayı Ağrı aldı.
6-Okul öncesi eğitimde (3-5 yaş) net okullaşma oranı, TEOG sistemi yerleştirmeye esas puan ortalaması (puan)ı, YGS puan ortalaması, Fakülte veya yüksekokul mezunlarının ve kamunun eğitim hizmetlerinden memnuniyet oranını içerisine alan eğitimde Erzurum 62'inci sıradadır. İlk sırayı Tunceli aldı. Tunceli'yi Isparta ve Amasya izledi. Son sırayı Hakkâri aldı. Hakkâri'yi Şırnak ve Ağrı takip etti.
7-PM10 istasyon değerleri ortalaması (hava kirliliği) (µg/m³), Km2'ye düşen orman alanı, atık hizmeti verilen nüfusun ve sokaktan gelen gürültü problemi yaşayanların ve belediyenin temizlik hizmetlerinden memnuniyet oranıyla Erzurum çevrede 55'inci sırada yerini aldı. İlk sırayı Kastamonu sırasıyla Karabük ve Bilecik izledi. Son sırada Iğdır yer almaktadır.
8- Cinayet oranı (bir milyon kişide) Ölümlü ve yaralanmalı trafik kazası sayısı (bin kişide), gece yalnız yürürken kendini güvende hissedenlerin oranı, kamunun asayiş hizmetlerinden memnuniyet oranıyla güvenlik konusunda Erzurum 29'uncu sırada yer aldı. En yüksek endeks değeriyle ilk sırayı Artvin, Sinop ve Gümüşhane izledi. Güvenlik endeksinde son Muğla aldı. Muğla'yı, Kilis ve Antalya takip etti.
9-Mahalli idareler seçimlerine katılım, siyasi partilere üyelik ve sendika/dernek faaliyetleri ile ilgili olanların oranı, internet abone sayısı ile oluşan sivil katılımda Erzurum 48'inci sırada. İlk sırayı Sakarya aldı. Sakarya'yı sırasıyla Kocaeli ve Sivas takip etti. Son sırayı Hakkâri aldı. Hakkâri'yi Ağrı ve Muş takip etti.
10-Kanalizasyon ve şebeke suyuna erişim, havalimanına erişim ve belediyenin toplu taşıma hizmetlerinden memnuniyet oranıyla alt yapı hizmetleriyle 37'inci sırada yer aldı. İlk sırayı İstanbul aldı. İstanbul'u İzmir ve Ankara izledi. Son sırayı Hakkâri aldı. Hakkâri'yi, Muş ve Ardahan takip etti.
11-Sinema ve tiyatro seyirci sayısı, bin kişi başına düşen alışveriş merkezi alanı (m2), sosyal ilişkilerinden memnuniyet ve sosyal hayatından memnuniyet oranını kapsayan sosyal yaşamda Erzurum 24'üncü sırada yer aldı. İlk sırayı İstanbul aldı. İstanbul'u sırasıyla Uşak ve Bolu izledi. Sosyal yaşam endeksinde en düşük değer ile Şırnak son sırada yer aldı. Şırnak'ı sırası ile Mardin ve Adıyaman takip etti.
Hemen hiçbir konuda ilk sıralarda yer almadığımız gibi son sıralarda da yer almamışız.
Ancak, eğitim, çevre, sivil katılım, gelir dağılımı ve konutta yerimiz istenilen yerde değil. Hele hele eğitimde durumumuz çok vahim.
Hemen hiçbir başlıkta yerimizin değişmediğini düşünüyorum. Bunların üzerinde yeniden düşünmemiz gerekir.
Ben küçük Erzurum'a değil, büyük Erzurum'a inanıyorum.
