Tevekkülün itikat, düşünce, çalışma ve sosyal hayatımızda çokönemli bir yeri vardır. Fert ve toplumların başarısı; azim, sabır, gayret, tevekkül ve istikrar gibi kişinin moral ve heyecanını canlı tutan değerlerle orantılıdır.
Ahmet Hamdi Akseki'ye göre tevekkül; "Maksada erişmek için lazım gelen maddi ve manevi sebeplerin hepsine yapıştıktan ve başkahiçbir şey kalmadıktan sonra Allah'a itimat etmek ve ondan ötesini Allah'a bırakmak"demektir.
Şam'ın fethi için Ebu Ubeyde bin Cerrah'ın komutasındabir İslam ordusu Suriye'de bulunuyordu. Yardım istenmesi üzerine Hz. Ömer bir gurup askerle birlikteŞam'a yakın bir yere gelerek İslam ordusuna yardımcı olmak ister. Ebu UbeydeHz. Ömer'ikarşılayarak, Şam ordusu arasındaveba hastalığının zuhur ettiğini haber verir. Bu haberi alan Hz. Ömer geri mi dönmeliydi yoksa Şam ordusuna mı iltihak etmeliydi? Konu hakkında ileri gelenlerle istişare eder.
Yapılan istişare ve görüşmelersonunda alınan karar şudur: "Ordu Şam'a girmeden geri dönecektir."
Hemen ertesi gün Hz. Ömer orduya dön emrini verir. Bukararı duyan Ebu Ubeyde Hz. Ömer'e; "Allah'ın kaderinden mi kaçıyorsun?"diyerek sitem eder.Hz. Ömer deşu meşhur cevabı verir: "Evet Allah'ın Kaderinden kaçıyorum. Fakat yine O'nunkaderine sığınıyorum.Düşün ki senin bir sürü deven olsun ve onları bir vadide otlatmak istiyorsun. Bu vadinin bir tarafı yemyeşil, diğer tarafı ise kup kuru ve çıplaktır. Bu durumda herhalde develerini yeşil otlağın olduğu tarafta otlatırsın. Bu yaptığın Allah'ın kaderine uygun değil midir?"
Bu hadiseden hemen sonra Abdurrahman bin Avf gelirve konu hakkında Hz. Peygamber (s.a)den şu hadisi duyduğunu söyler: "Taun bir azaptır. Ben-i İsrail'den bir kavme yahut sizden önce bir ümmete gönderilmiştir. Siz bir yerde onun çıktığınıduydunuz mu, o taunluyere girmeyiniz! İçinde bulunduğunuz bir yerde de taun zuhur ederse, önden kaçarak oradan çıkmayınız."
Hz. Ömer böylelikle kendisi ve emrindeki İslam ordusu için tedbir almadan tevekkületmeyi uygun bulmamış, tam tersine hastalığın bulunduğu bölgeye girmemekle Allah'ın emrine uyduğunu, yine O'nun kaderine sığındığını ve O'ndan yardım beklediğinigöstermiştir.
Yine Hz. Ömerbir defasında çalışmadan boş ve sorumsuzca dolaşan bir kaç Yemenli ile karşılaşınca, "Siz kimsiniz, ne iş yaparsınız?"diye sorar. Onlar da "Biz mütevekkilleriz" (Tevekkül eden insanlarız) derler. Bunun üzerine öfkelenen Hz. Ömer; "Hayır yalan söylüyorsunuz.Siz mütevekkil değilsiniz. Gerçek mütevekkil çalışıp tohumu toprağaattıktan sonra bekleyen kişidir."diyerek boş oturmalarını kınamış ve çalışmaya teşvik etmiştir.
Hz Ömer'in bu yaklaşımını günümüze taşımak gerekirse, kahvehanelerde boş yereömrünü geçirenlere, başıboşgezip tembelliği meslek edinenlere, ders çalışmadan sınıf geçme ve diploma alma hayalini kuranlara, gar, oto gar, park ve köprü altlarını kendilerine mekânedinenlere, çalışmadan veya verilen görevi yapmadan hileli yollardan servet ve mal biriktirmek için hayal kuranlara, sağlığıve yaşı müsait olduğu halde kendi kendini hayatının verimli çağında emekli sayıp bir kenara çekilenlere herhalde hoş görü ile bakmak mümkün değildir.
İçki içip zil zurna sarhoş olduktan sonra direksiyon başına geçenlerin, kendileriyle beraber yolcuları da felâketlere sürüklemeleri, kader diyerek geçiştirilecek bir şey midir? Kader, bütün tedbirleri aldıktan sonra başvurulacak teselli kaynağıdır. Bile bile hata yapıp sonucu kadere yüklemek İslâm'a bühtandır.
Böylelerine bu yaptıklarının İslam'ınruhu ve tevekkül anlayışıylabağdaşmadığını hatırlatmak gerekir.
Çalışma ve tevekkül ilişkisinin önemini gösteren en çarpıcıörneklerden biri de yine Hz. Ömer'inHz. Peygamber'denrivayet ettiği şu hadisi şeriftir: "Eğer Allah'a hakkiyle tevekkületseydiniz, Allah size kuşlara rızık verdiği gibi rızık verirdi. Kuşlar sabahleyinaçlıktan karınları çekilmiş olduğu halde çıkarlar, akşamleyin karınlarını duyurmuş olarak yuvalarına dönerler."
Demek ki tevekkül; çalışmadan,sebeplere sarılmadan,tedbir almadan herşeyi Allah'tan beklemek, tembel, sorumsuz ve karamsar bir şekilde oturmak değildir.
Mehmet Akif ERSOY ile bitirelim:
"Çalış!" dedikçe Şeriat, çalışmadın, durdun,
Onun hesabına birçok hurafe uydurdun!
Sonunda bir de "tevekkül" sokuşturup araya,
Zavallı dini çevirdin onunla maskaraya!
