Gürcistan ve Türkiyenin anlaşamaması yüzünden restorasyonu geciken ve bu süreçte çalınan sütununun yerine önce "kütük" sonrasında da "kriko" konulan tarihi Öşvank Kilisesinin restorasyonu için düğmeğe basıldı. Daha önce Gürcistan hükümetinin restorasyon sözü vermesi nedeniyle ihalesi iptal edilen tarihi kilise için yeniden ihale süreci başlatıldı. Restorasyonun 2014 yılı içerisinde başlayacağı açıklandı.
Erzurumun Uzundere İlçesine bağlı Çamlıyamaç Köyünde bulunan Öşvank Kilisesi, Gürcü Kralı Kuropalat Adarnesenin oğulları David ve Prens Bagralt tarafından 963- 973 yılları arasında yaptırıldı. Dünya Anıtlar Kurulunun en tehlikeli 100 anıt eser arasında gösterdiği kilisenin 1.5 metre boyundaki bir sütunu 2008 yılında çalındı. Tarihi eserin çökmemesi için köylüler sütunun yerine dev bir kütük koydu. Öşvank Kilisesinin yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya kalması üzerine Gürcistan ve Türk hükümetleri harekete geçti. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Gürcistan Kültür Anıtları Koruma ve Spor Bakanlığı arasında 2008 yılında mutabakat zaptı imzalanarak, Türkiyenin Gürcistandaki eserleri, Gürcistanın da Türkiyedeki eserleri restore etmeyi taahhüt etti. Ancak aradan yıllar geçmesine rağmen her iki ülke de protokolü aktif hale getirmedi. Bunun üzerine 24 Haziran 2010da Öşvank Kilisesinin restorasyonu ihale edildi. İhaleyi kazanan firma ile sözleşme imzalanacağı esnada Gürcistan Ankara Büyükelçiliği, mutabakat zaptının yeniden aktif getirilmesini talep edince, ihale de iptal edildi.
Resmi prosedürler yerine getirilirken, tarihi kilesiyi ayakta tutan kütük çürümeye başladı ve yerine de kriko konuldu. Yılda yaklaşık 10 bin turistin ziyaret ettiği kilisenin restorasyonu için iki ülke arasında imzalanan mutabakat zaptı bir kez daha askıya alınınca Kültür ve Turizm Bakanlığı yeniden harekete geçti ve restorasyon için düğmeye bastı.
Kilisenin restorasyonu için açılan ihaleyi 213 bin TL bedelle kazanan firmaya yer teslimi yapıldı. Restorasyon için Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu, röleve projesinin yeniden çizilmesini istemesi üzerine ihaleyi kazanan firma yeni bir proje hazırlamaya başladı.
Önümüzdeki günlerde tamamlanması beklenen projeye Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Kurulunun onay vermesi halinde Kültür ve Turizm Bakanlığı yeniden ihaleye çıkarak, tarihi kilisenin restorasyonunu gerçekleştirecek. İhalenin yıl sonuna kadar tamamlanması ve restorasyonun 2014 yılında başlaması planlanıyor.
ÖŞVANK KİLİSESİ
Öşvank Kilisesi Uzundere ilçesinin Çamlıyamaç Köyündedir. Manastırdan günümüze kilise, üç şapel, yemekhane ve el yazmalarının kopya edildiği ve korunduğu kütüphane binası ulaşmıştır. Kilisenin üzerindeki yazıtlara göre 963- 973 yılları arasında, Gürcü Kralı Kuropalat Adarnesenin oğulları David (krallığı 961- 1001) ve Prens Bagrat (ölümü 966) tarafından inşa ettirilmiş ve Vaftizci Yahya (Ioannis Prodromos)ya adanmıştır. 1022 yılında bölgenin Bizans İmparatorluğu denetimine geçmesinden sonra kilisenin yıkılan kubbesi Bizans İmparatoları II. Basileos (ö. 1025) ve VIII. Konstantin (ö.1028) tarafından onartılmıştır.
Bölgedeki piskoposluk merkezlerinden biri olan Öşvank Manastırı 11. yüzyılda elyazmalarıyla ünlü önemli bir kültür merkezidir. Bu önemini 15. yüzyıla kadar korur. Manastır Kilisesi, 19. yüzyılın sonundan 1980 yılına kadar cami olarak kullanılır. 1985 yılında ise TC. Kültür Bakanlığı tarafından tescil edilerek korunması gereken taşınmaz kültür varlıkları arasına alınmıştır.
