Büyük düşünür, aydın ve ilim insanı Nurettin Topçu, milletçe yaşadığımız sorunları derinlemesine incelemiştir. Özellikle eğitimde maarif davamızın mektep ve muallim çerçevesinde nasıl şekillenmesi gerektiğinden bahsetmiştir.
...
Millet Maarifi:
Millet ruhunu yapan maariftir. Maarifin düşmesi millet ruhunu yerlere serer. Maarife değer vermeyiş millet ruhunun yıkılışını hazırlar. Maarif hangi yönde yürürse millet ruhu da onun arkasından gider. Şu halde millet, maarifi demektir. Fertte olduğu gibi millet vücudunda da iki unsur birleşmiş bulunur. Biri verasetle ecdattan getirdiği, öbürü maarifle getirdiği eğitimdir.
Ecdadın veraseti tarih şuuru içinde saklıdır. Eğitim ise maarifin hizmetidir. Bizde ecdat ruhunu yaşatıcı tarih şuurunu besleyen ve canlı tutan maarif olduğu gibi, onu yıkan ve çürüten de yine maariftir. Fikir ve irfan hayatımız üç yüz yıl çorak bir çölde bocaladıktan sonra kurtuluş yolunu arayanlar, geçen asrın sonlarından başlayarak kısa aralıklarla hamleler yapıp Batı kültür ve maarifinin kucağına sığındılar. Yeniler, bunaltıcı karanlıktan sıyrılmanın çaresini, her şeyden önce kendi varlığımızdan sıyrılıp uzaklaşmada aradılar.
Yüzyıldan fazla zamandır sırası ile Fransız, Alman, İngiliz kültür ve maarifine teslim olduktan sora bugün Avrupa için bile korkunç yıkım kaynağı olan Amerikan maarifine sığınma cinayetini işlemekten çekinmediler. Bu maksatla kurulan okullardan kalbini bütün bir ömür koruyabilmekle övünen kahramanlar çıkmayacak, vaktiyle Yıldırım ve Yavuz’un tahtı para ile satın alınamamıştı.
Vatan hamiyeti ve millet kaygısı onların kalbini kılıçları kadar keskin yapmış ve onlar kutsal vatana çevrildikleri zaman, kalplerinin çarpıntısını kılıçlarının kabzasında dinlemişlerdi. Bu gün halk eğitimi, kalp terbiyesine yönelecek yerde televizyon ve lüks yaşam heveslerini besleyerek insanı makine denen zehirli aletin esaretine sokmaktadır. İnsan, artık başkasının kölesi olmuyor, lakin insanlık makinenin kölesi olmak için çılgın bir yarış içindedir. Eskiden şiir meraklısı olan gençlerin yerinde bugün otomobil kullanma heveslisi olan gençler bulunuyor. Hakikatte makine bizden intikam alıyor. Topraktan çıkartılan demir arza musallat olan hırslarımızdan böyle intikam alıyor.
Bütün dünyanın ve makinenin şampiyonlarının malları gözlerimizi boyadığı ve evlerimizin iç aydınlığını olanlardan aldığımız müddetçe, millet maarifi, iktisadi kuvvetin yanında zayıflamakta ve silahlarını, köklerinden kopup ayrılmış bir cemiyette, gönüllü olarak iktisadi tahakküme terk etmektedir. Biz bite, tahtakurusuna kızmasını biliyoruz, onları getiren pis vücuttan iğrenmesini bilmiyoruz.
