İnsan nazlanan bir varlık olduğu kadar naz çeken de bir varlıktır. Naz kelimesi Türkçemize Farsçadan geçmiş bir kelimedir. Daha çok çocuk ve kadınlara ait bir davranış türüymüş gibi görülür. Oysaki insan olan herkes nazlanır ve naz çeker.
Kız çocuklarına ad olarak naz, nazlı ya da nazan adı verilmektedir.
Çocuk nazlanmayı nereden öğrenir?
Çocuk ağlamayı kimseden öğrenmiyorsa naz yapmayı da kimseden öğrenmez, hazır verilmiş bir duygudur. Çocuk aile ortamında bu duyguyu yaşayarak ya geliştirir ya da köreltir.
Çocuklar neden nazlanır?
Çocuklar sevildiklerini anlar anlamaz ilgi çekmek, gönül çelmek için isteklerini yaptırmak, kendini beğendirmek amacıyla kısa süreli küsmeler, cilveli ve edalı kırıtma davranışlar, şımarıkça tutumlar gösterirler.
Eğer bir de evin tek çocuğuysa ya da üç erkeğin arasında tek kızsa ya da dört bacının bir tek erkek kardeşiyse ya da son beşikse şu sözü çok işitiriz; Ben çocukluğumdan beri çok nazlı büyüdüm, büyütüldüm.
Ancak çocuk nazlı değil de aşırılık içerisinde, bencilce ve her dediği yapılarak büyütülürse; Bu çok şımartılarak büyütülmüş bir çocuk, denir.
Sevildiğini, değer verildiğini anlayan insan eğer nazlanmasını biliyorsa güzelliğine bir kat daha güzellik katar. Çünkü nazlanma insanı daha sevgili, daha sevimli, daha değerli yapar. Naz yapan insan sevdiğine nazlanır. Gelinlerin nazlanması bundandır, hatta Gelin gibi ne nazlanıyorsun denir. Bıktıracak bir durumda nazlanma zaman zaman naz çekeni yorar. Nazlanmada da ölçülü olması gerek. Çocuklar bu ölçüyü ayarlamayı bilmezler.
Demek ki sevgiyle, özen gösterilerek, nazına katlanılarak ve değer verilerek büyütülmüş insan ruh sağlığı yerinde olan insandır.
Naz çeken insan da bence ruh sağlığı yerinde olan insandır.
İnsan eksikleriyle, kusurlarıyla insandır. Naz çekmede karşısındakine katlanma vardır
İnsan en çok anne, baba, ata, kardeş, eş ve arkadaşına nazlandığı gibi yüce Allaha da nazlanır. Bunlardan nazının çekilmesini istediği gibi bunların da nazını çeker.
Burada aklıma bir soru daha geldi: Acaba hayvanlar da nazlanır mı? Bence evet, sevgiye muhtaç olan tüm canlılar nazlanır ve naz çeker. Hayvanlar âlemini izlemek sanırım bu sorumuza cevap olur.
Eğer insan sevgisiz, değer verilmeden büyütülmüşse vay o insanın haline. Hele yetim büyümüşse ve naza ihtiyacı varsa bu ihtiyacını nereden karşılayacak?
Onun için insanın saldırgan ve çirkin yüzü Maun suresinde şu ayetlerleifşa edilir; Dini yalanlayanı gördün mü? İşte o, yetimi itip kakar.
Allaha gönülden inanan her insanın Allaha karşı naz yapma ve Ondan da nazına katlanmasını isteme hakkı vardır. Dualarımız hem nazımız hem de niyazımızdır.
Ancak, Allaha karşı nazlanmak bence öncelikle yaratılan varlığa karşı naz çekmesini bilmek demektir. Naz çekmeyen insanın bir ötekinden hele hele Yüce Allahtan kendi nazının çekilmesini beklemesi abesle iştigal olsa gerek.
Hz. Mevlânâ, Dîvân-ı Kebîrdeki gazellerinden birinde de şöyle der: Sen naz makamında değilsin, yürü naz yapma,
Meyve olgunlaşmadan ağaçtan koparma!
İnsana ve hayvana saygı göstermeyen, değer vermeyen bunların hak hukukunu çiğneyen insanın kendini naz makamında görmesi ve Allaha karşı nazlanması nasıl bir anlayıştır!
Aile hayatımız olduğu kadar sokak, okul, iş, devlet dairesi, ticaret, mabet ve kışla hayatımız da var. Sadece ailedekilere karşı nazlanma ve naz çekme hakkımız olduğu kadar toplumumuza karşı da nazlanma ve naz çekme hakkımızın olduğunu düşünürüm.
Kırk yıllık eğitimci hayatımda toplumumuzda naz konusunda şunu görmekteyim ve gözlemlemekteyim; Birbirimize karşı nazlanmayı ve naz çekmeyi pek az bilen bir toplumuz. Birbirimize karşı kullandığımız olumsuz ve buyurgan dile bakınca bu olumsuz tutumumuzu daha yakından görmekteyiz.
Birçok öğretmeninden şunu işitmişimdir; Ben senin annen ve baban mıyım ki nazını çekeyim!
Hayatımıza gönlü katara yaşamak gerek. Bunu öğrenmeli, öğretmeli ve uygulamalıyız.
