MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’ÜN DUASI

Yıl 1924 Mustafa Kemal Paşa (henüz Atatürk soyadını almamıştı) yurt gezisindedir. O

yıl Erzurum ve Hasankale’de meydana gelen zelzelede seyahatini yarıda keserek Erzurum’a

gelmiş Hasankale’ye geçerek felaketi yakından görmüştü.

Yurt gezisinde Kayseri’ye uğrayan Mustafa Kemal Paşa bir hastane açılışına katılır.

Bu açılıştan önce sizlere yazımızın başlığı daha iyi anlaşılsın diye 1910-1911 yılındaki

Kayseri’nin sosyal, sağlık, ticari tarihi hakkında kaleme aldığım “Kayseri Ve Sivas’ın

Çağdaşlaşmasında Vali Ahmet Muammer Bey kitabımdan kısa bir bilgi vermek istedim.

Mutasarrıf (Kayseri vilayet değildi) Muammer Beyin yardım ve himmetleriyle yayınlanan

ilk gazete Erciyes Gazetesi’nin başlığında yer alan “Pazartesi Günleri Neşrolunur” ifadesi on beşinci sayısından itibaren “Pazartesi Günleri Neşrolunur Türk Gazetesi” ibaresinin yer alması

üzerine Ermeniler, Mutasarrıf Muammer Beye gelerek gazetenin başlığındaki Türk kelimesinin

kaldırılmasını isterler.

Kayseri merkezle ilgili yapılaşma durumu şöyleydi: ‘.......

Sokakları hava cereyanına müsait olmayan bir surette, gayet dar, binaları sık, evler ve sokaklar arasında bahçe ve meydanlıklardan mahrumdur.

Her ne kadar bir iki bahçe ile meydan mevcut ise de, bunlarda hemen şehir içerisinde sayılmaz. Asıl şehrin yoğun bulunduğu mahalleler, pek sık ve düzensizdir.’

Ancak Müslim ve Gayri Müslim vatandaşların çoğunluğunun yaşadığı köylerin yapılaşmasıyla

ilgili bir alt paragrafta da şunlar yazıyordu:

“Köylerin ise çoğu dere içinde ve evleri tahtadan ve soğuktan muhafaza olunmak için ufak ve az pencereli, güneş ışığından mahrum, bir kat ve in tarzında ve üzerleri toprakla örtülmüştür. Her evin girişinde ve içinde behemehâl ahır vardır. Şehir evlerinin ekserisinin odalarının

altı ahırdır. Bu, bilhassa hayvanların sıcaklığından istifade için yapılır. Köy sokakları dar,

gayri muntazam, kışın çamur, yazın tozdan, gübreden geçilmez bir haldedir. Gayri Müslimlerin

çoğunluğunu teşkil eden Kayseri livası dâhilindeki Efkere, Talas, Tavlusun, Germir, Ortaköy gibi köy ve nahiye merkezlerinde, Anadolu’nun birçok kaza ve hatta liva merkezlerinden daha

güzel bir surette inşa edilmiş, büyük ve muntazam evler mevcuttur. Üzerleri yine toprakla

örtülmüş, fakat sokakları düzensiz ise de, ekserisi kaldırım döşeli olduğundan, çamursuz ve o kadar pis değildir.”

Çorum ve Yozgat gibi sancak merkezlerinde 1 eczahane olmasına rağmen Gayri Müslimlerin

ağırlıklı olduğu Kayseri Talas ve Germir köylerinde de 1’er eczahane vardı. Kayseri’de halkın çoğu Türk- İslam ahali teşkil ettiği halde maarif/eğitim hususunda en geri kalanlar da onlardır.

Gayri Müslim vatandaşlar okullaşmada öndeydiler.

Bunun yanında İslamların ticarette, Gayri Müslim vatandaşlardan da geriydiler. Ermeni

vatandaşlara ait ‘İpranosyan’lılaradıyla iğneden- ipliğe Singer dikiş makinasına kadar – ki

bozulduğunda tamir için Avrupa’ya gönderiliyordu- her şeyin bulunduğu mağaza Kayseri’de

kurulmuştu. Bu mağazanın satışı, şehirdeki tüm satışın yarısına denkti.

Gayri Müslimlerin zenginliği karşısında Kayseri’de Müslümanlarca “milli eşraf” sınıfı

oluşturmak amacıyla ‘Osmanlı İslam Suhulet Şirketi’nin kurulması sağlandı. Burada İslam kavramı dini olmaktan daha çok şirkete yabancı olan halkın ısındırılması ve şirketin

İslamiyet’e uygunluğu için kullanıldı. Hatta şirketten kadınların  da hisse alması sağlandı.

İpranosyanlılar Mağazasına karşılık ‘Suhulet Mağazası’ açıldı.

İngilizler, İngiliz Hükümeti güvencesi altında Hayat Sigortasını Kayseri’de kurmuşlardı.

Kayseri – Ereğli arasındaki demiryoluna kadar yaylı atlı araba ile yolcu taşıma hattı

şirketi Gayri Müslim vatandaşların elindeydi.

Hükümet kurban derilerini zorla Hicaz Demiryolu ve Ayn Zübeyde suyollarına topluyordu.

Mutasarrıf Muammer Bey kurban derilerinin toplatılmasını halkın isteğine göre serbest bırakarak isteğe bağlı olarak ‘Osmanlı Donanması’na verilmesi istenmiş ve 55 adet deri toplamıştı.

Kayseri çevresinden toplanan yünler develerle Mersin iskelesine götürülüyordu. Oradan

İngiltere’ye gemilerle götürülüyor kumaş ya da kullanılmış elbise olarak Osmanlı ülkesine geri dönüyordu.

Kullanılmış elbise giymenin hele ecnebiye benzemenin onursuzluk olduğunu, atalarımızın en iyi çuha kullandıklarını belirten yazılara gazete rastlanır. ‘Ucuz etin yahnisi yağsız olur,’ ‘ucuzdur vardır illeti, bahalıdır vardır hikmeti,’ ‘ucuz mal bahalıdan fiyatlıdır’ gibi

atasözleriyle halkın kullanılmış elbiselere itibar betmesi önlenmek isteniyordu.

İktisadi hayatın millileşmesi ve Avrupa’yla yarış temel hedefti.

Sanayi ürünlerini kullanılmaya başlanınca sıkıntılar da eksik olmuyordu. Bugünkü Kayseri Lisesi/İdadi’nin karşısında yün taramak için işe alınan bir genç, elini makinaya  kaptırmış ve kolu kopmuştu.

Kanunda böyle bir durumda ne yapılacağı yazılı olmadığı için maaş bağlamak mümkün

değildi.

Hele hele Köylülerin yitilipkakıldığı bir dönemde ‘Ayağı çarıklı bir köylü, Mutasarrıf

Muammer Bey’in huzuruna bila-perva girerek halini arz ediyor ve hatta uzun uzadıya

derdini anlatıyor.’ ifadesi gazetede yer alıyordu.

Fazla uzatmayalım. Bu durum Birinci Cihan Savaşı’ndan önceki durumdur.

Şimdi Memleket Hastahanesi’nin açılışına gelelim.

Kentte 1888 yılında birinci katı yapılmış ancak tamamlanamamış bir memleket hastanesi

inşaatı vardı.

Bu hastanenin ikinci katı 1923-1924 yılları arsında tamamlanarak hizmete hazır hale getirilmişti. Bu hastahanenin açılışını 14 Teşrin-i Evvel 1340 (1924) tarihinde Cumhur

Reisi sıfatıyla Mustafa Kemal Paşa yapar. Açılış törenini önemli bulduğumuz için burada

müsaadelerinizle olayı aynen vereceğim:

“Bugün Gazi Hazretleri Hükümet Dairesini, Kumandanlık, Halk Fırkası ve Ticaret

Odasını ziyaret ettiler ve vaz-ı esası (temel atması) 1300 tarihinde icra kılınmış olan ve

henüz ikmal edilen Memleket Hastahanesi’ni küşat/açılışına buyurdular. Reis-i Cumhur

Hazretleri hastahanenin kapısındaki kırmızı ve beyaz kurdeleleri keserek resmi küşadı

yapmak için uzatılan makası eline aldıkları sırada hazirundan biri Zeynel Abidin namında

bir zatın türbedarını işaret ederek: “Efendim” müsaade buyurursanız bir dua yapsın” dedi.

Reis-i Cumhur Hazretleri: “Havace/Hoca efendilerin dua yapmasına hacet yoktur.

Cenab-ı A’lem ( Çok Bilen) benim lisanımı da bilir, duayı ben yaparım.” Buyurdular. Ve

bu müessesenin Kayseri halkı için hakiki bir Darü’ş-Şifa (Şifa Evi) olmasını temenni

ederek burada çalışan ve çalışacak olan kıymetli Türk etıbbasının/ sağlık çalışanlarının

mesailerinde muvaffak olacaklarını, bu suretle milletin sıhhat ve afiyetine esaslı hizmetler

ifa ederek vicdani bir memnuniyet duyacaklarını, bu hizmetlerinin yalnız Kayser halkına münhasır olmadığını ve bütün Türk Milletinin pek muhtaç olduğu hizmet-i mukaddeseyi ifa edeceklerinden tamamen emin bulunduklarını ve bundan Hâlik/Yüce Yaratan ve Hâfız-ı

beşeriyetin de memnun olacağını beyan ettikten sonra kurdeleleri keserek içeriye girdiler.”

İşte savaş ve işgal görmemiş kısa bir Kayseri tarihinde ortaya koyduğumuz bu maddi

mirasla ve bu hayat anlayışıyla bu devlet kuruldu. Gerisin geri cehaletin içine gömülmek ve

vatandaşı bu hayata karşı kör ve sağır yapan zihniyete sözüm ona din adına tutsak etmek ne kötü bir dönüştür.