Dostluk tamam sıra tüm bölgenin normalleşmesinde

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin uçak krizinin ardından dün 4'üncü kez yüz yüze görüşme gerçekleştirdi. İki ülke lideri, kriz sonrasında üç kez yüz yüze görüştü, onlarca kez de telefonda konuştu. Geçen yıl ağustos ayında Rusya'nın St. Petersburg kentini ziyaret eden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Putin'le bir araya geldi. Daha sonra, iki lider 2016'nın eylül ayında Çin'in ev sahipliğinde yapılan G-20 Zirvesi sırasında Hangzhou'da buluştu. Liderlerin son görüşmesi Putin'in ekim 2016'da Dünya Enerji Kongresi çerçevesinde Türkiye'yi ziyaretinde gerçekleşti. 

İSTİKRARI SAĞLAMALIYIZ 

Rusya'nın başkaneti Moskova'da yapılan zirvede iki ülke ilişkilerini ve bölgeyi ilgilendiren çok önemli konular masaya yatırıldı. Kuşkusuz zirvenin en önemli konuları Suriye ve normalleşme sürecinin tamamlanması oldu. ÜDİK toplantısı açılışında konuyu değerlendiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Putin ile az önce Suriye ve terörle mücadele konusunda değerlendirmelerimizi paylaştık. Akan kanın durması, Suriye'de istikrarın bir an önce sağlanması için hepimize önemli görevler düşüyor." dedi. 

ATEŞKES BAŞARILI OLDU 

Türkiye ve Rusya, doğu Halep'teki nüfusun tahliyesinden başlayarak Suriye krizinde oldukça yakın bir işbirliğine girmişti. İki ülkenin girişimi ve garantörlüğünde 30 Aralık'ta ülke genelinde ilan edilen ateşkes, savaşın şiddetini düşürmede başarılı oldu. ABD'nin Suriye krizinde pasif bir tutum izlediği bu dönemde, Türkiye Suriye'de siyasi geçiş için Rusya'dan çok daha etkili bir rol oynamasını, rejimi barışa zorlamasını istiyor.

Dün öğle saatlerinde Rusya'nın başkenti Moskova'ya varan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan burada resmi törenle karşılandı.

PYD Moskova'dan gitmeli

Fırat Kalkanı Harekatı'nın Münbiç'teki PYD/PKK varlığını hedef alma ihtimaline karşı, ilçenin çevresi ABD, Rusya ve Esad rejimi tarafından çevrelenip örgüt bir anlamda korumaya alınmış, bu rahatlamayla PYD/PKK, ağır silah ve deneyimli militanlarını Irak'ta "İkinci Kandil" olma tehlikesindeki Sincar'a sevk etmeye başlamıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye-Rusya Üst Düzey İşbirliği Konseyi toplantısının açılışında yaptığı konuşmada, "Terörle mücadele alanında yakın eşgüdüm halinde hareket etmemiz büyük önem taşıyor. 

Kararlı tutum sergilenmeli  

Suriye'de terör örgütü DEAŞ'a karşı sergilediğimiz kararlı tutumu diğer terör örgütlerine karşı da göstermeliyiz. Bu bakımdan PKK'nın Suriye kolu olan PYD'nin Moskova'daki faaliyetlerine son verilmesini özellikle bekliyoruz" ifadelerini kullandı.  Rusya ise NATO üyesi Türkiye ile Karadeniz'de güven ve istikrar konularını ÜDİK Toplantısı'nda gündeme getirdi. 2008 yılında meydana gelen Rusya-Gürcistan Savaşı'nın ardından, ABD ve Batı ülkeleri NATO bağlamında Karadeniz'de varlığını arttırmaya başladı. Ukrayna'daki krize Rusya'nın da müdahil olması sonucu NATO'nun Karadeniz bölgesine verdiği önem daha da arttı. 

İşbirliğimizi hiçkimse beklemiyordu 

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Kremlin'de gerçekleştireceği görüşme öncesinde de bir açıklama yapan Rusya Devlet Başkanı Putin, ikili ilişkilerin hak ettiği seviyeye çıkartılabilmesi için çalıştıklarını belirterek, "Rusya ve Türkiye askeri ve istihbarat makamları arasında böyle yakın işbirliği kurulacağını kimse beklemiyordu" dedi. İki ülke ilişiklerinin yüksek bir tempoda iyileşmesinden memnuniyet duyduklarını söyleyen Putin, "ilişkiler hızlı şekilde onarılıyor" ifadelerini kullandı. 

Başbaşa zirve 2 buçuk saatten fazla sürdü  

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Putin'in görüşmesi, yaklaşık 2 saat 40 dakika sürdü. Görüşmenin ardından, Erdoğan ile Putin'in başkanlık ettiği Üst Düzey İşbirliği Konseyi (ÜDİK) toplantısına geçildi. Genelkurmay Başkanı Akar, MİT Müsteşarı Fidan, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Adalet Bakanı Bozdağ, Ekonomi Bakanı Zeybekci, Enerji Bakanı Albayrak, Gıda  Bakanı Çelik, Kültür Bakanı Avcı, Milli Savunma Bakanı Fikri Işık toplantıya katıldı.

Yunus Emre ile Rus astronot heykeli dikilsin

Başbaşa görüşmede, askeri ve teknik işbirliği konusunun da ele alındığını bildiren Erdoğan, "Bu alanda işbirliğimiz önemlidir. Benim şahsen büyük önem verdiğim konulardan birisi de beşeri ve kültürel münasebetlerdir. 2019'u karşılıklı 'Kültür ve Turizm Yılı' olarak ilan ediyoruz. Gerek Moskova'da bir Yunus Emre heykelinin dikilmesi olayı gerekse Rusya'nın ilk astronotunun Ankara'da bir heykelinin dikilmesi olayı da bu noktada atılacak önemli adımlardan bir tanesidir." 

Putin ilk desteği veren liderdi

Rusya'nın Türk vatandaşlarının vize ve çalışma izinleriyle Türk şirketlerinin kamu ihalelerine katılımı ve tarım ürünleri ithalatında getirdiği kısıtlamaları ÜDİK toplantısında büyük ölçüde kaldırılması konusu da ele alındı. Buna karşın Rusya'nın iç piyasa şartları nedeniyle, Türk tarım ürünlerine yönelik bazı kısıtlamaların kaldırılması biraz zaman alacak. Bazı ürünlere yönelik kısıtlamalar ise önceki gün küldırılmıştı. 

Bazı konular eskiye göre daha olumlu   

ÜDİK toplantısının hazırlıklarını yürüten Türk yetkililerin verdiği bilgilere göre temel hedef, uçak krizi sonrasında Rusya'nın "tedricen düzeltme" kararı aldığı ilişkilerdeki normalleşmenin tamamlanması. Diğer taraftan Türk yetkililer, ilişkilerde savunma, güvenlik ve istihbarat gibi bazı alanlarda işbirliğinin "24 Kasım öncesi"nden daha ileride olduğuna dikkati çekiyor. 

Bir yıl sonra 6'ıncı ÜDİK toplantısı  

Türkiye ve Rusya arasında 2010 yılında oluşturulan ÜDİK mekanizması çerçevesinde düne kadar 5 toplantı yapıldı. Kasım 2015'te Suriye'den gelen bir Rus savaş uçağının Türk hava sahasını ihlal etmesi nedeniyle düşürülmesinin ardından, 2015 sonunda yapılması planlanan toplantıların altıncısı iptal edilmişti. 

HAZİRAN'DA YENİ SAYFA 

O tarihten sonra Türkiye ile Rusya arasında yükselen gerilim ve Moskova'nın aldığı yaptırım kararları nedeniyle iti ülke arasındaki ekınımik ilişkiler bozulmuştu. Haziran 2016'da normalleşme sürecinin başlamasıyla ÜDİK toplantısının hazırlıklarına başlandı. 

Kırım Tatarları için Türkiye devreye girdi  

ÜDİK Toplantısı'nda Türk ve Rus yetkililer arasında Ukrayna ve Kırım konusu da ele alıdı. Ukrayna'nın doğusunda ordu ile Rusya yanlısı ayrılıkçılar arasında devam eden çatışmalarda, bugüne kadar yaklaşık 10 bin kişi hayatını kaybetti, 23 bin kişi yaralandı ve 1 milyon 800 bin kişi yerinden edildi. Türkiye, Rusya'nın Kırım Tatar Türklerinin hak ve çıkarlarını genişleterek güvence altına alması konusunda ısrarcı davranıyor. Türkiye aynı zamanda Ukrayna ile Rusya arasında barışın sağlanması için de yoğun çaba gösteriyor.

Türklerin sayısı 3'te 2 azaldı 

Rusya'da bulunan yaklaşık 40 bin Türk vatandaşının sayısı kriz sonrasındaki vize ve diğer kısıtlamalar nedeniyle 13 bine kadar gerilemişti. Türkiye, kendi topraklarındaki Rus vatandaşlara herhangi bir yaptırım uygulamamıştı.  Dün gerçekleştirilen olumlu toplantının ardından kısa sürede eski rakamların yakalanması, ardından da daha ileriye taşınması bekleniyor.

Kaynak Akşam