27 yıl öncesinden rüyasını görenler bile, bugün bu noktaya gelineceğini hayal edememiştir belki de. 1983'te başlayan çalışmalar 5 yıl sonra meyvesini vermiş ve 1988'de ilk cilt yayınlanmıştı. İslâm Ansiklopedisi'nden bahsediyoruz. Türkiye Diyanet Vakfı'nın uzun yıllardır yayımladığı İslâm Ansiklopedisi'nin 40. cildinin yazımı tamamlandı. İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM) Başkanı Prof. Dr. M. Akif Aydın, İslam Ansiklopedisi çalışmalarında 'son'a gelindiği müjdesini verdi: "Şu ana kadar İslam dünyasında kendi kültürleriyle, kendi medeniyetleriyle ilgili bir ansiklopedi çıkmış ve tamamlanmış değil. Bu yönüyle bu ansiklopedi İslam dünyasında ilk örneğini teşkil ediyor.''
İŞ BAŞA DÜŞÜNCE...
Aslında külliyatın 'müsebbibi' düşünülünce meselenin başlangıcı geçen yüzyılın başına kadar götürülebilir. 1900'lerin başında Hollanda'nın Leiden Üniversitesi'nde başlayan 'The Encyclopaedia of Islam' adlı eserin ilk baskısı 1939'da tamamlanır. 5 cilt halinde İngilizce, Fransızca ve Almanca olarak hazırlanan ansiklopedi, 1954'te başlanan ikinci baskı çalışmalarıyla 2002 yılında on bir cilde ulaşır. The Encyclopaedia of Islam'ın beş ciltlik ilk baskısı, 1940-1987 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nce 15 cilt olarak tercüme edilir. Türk dünyası ile ilgili maddelerdeki eksik ve hataların giderilmesi için eserin önemli bir kısmı yeniden yazılır. Ancak İslam diniyle ilgili eksik ve hatalı bilgilerin pek azı düzeltilebilir. Eserin orijinalinde ve Türkçe çevirisinde yer alan oryantalist bakışlar ya da yetersiz, yanlış bilgiler, tamamı telif bir ansiklopedi ihtiyacını ortaya çıkarır. Türkiye Diyanet Vakfı da bu amaçla 1983'te, 27 yıl sürecek bir rüyaya adım atar.
O zaman için böyle bir ansiklopediyi çıkarmanın cesaret istediğini ifade eden İSAM Başkanı M. Akif Aydın, bir hazırlık döneminin ardından, maddelerin tespit edilerek bir kütüphane ve dokümantasyon merkezi oluşturulmaya çalışıldığını anlatıyor. Burada önce deneme amaçlı bir fasikül çıkarılır ve Türkiye'deki ilim dünyasına dağıtılır. İlim adamlarının görüşleri doğrultusunda ansiklopedinin ilk cildi ortaya çıkar. Ansiklopedinin yaklaşık 22 yıldır kesintisiz olarak yayımlandığını söyleyen Aydın, "Şu anda sonuna gelmiş bulunuyoruz. 40. cildin yazımı bitmiş durumda. 38. cilt zaten yayımlandı. 39. cilt matbaada basılıyor. 41. cilt üzerinde çalışmaya başladık. Ansiklopedi toplam 43 veya 44 cilt olacak." dedi.
İslam Ansiklopedisi'nin bir dinî bilgiler ansiklopedisi olmadığını, genel bir bilgi kaynağı olduğunu anlatan Aydın, "Dini bilgiler de var fakat bu ansiklopedi İslam kültürünün bir ansiklopedisi. Dolayısıyla edebiyattan felsefeye, tarihten güzel sanatlara varıncaya kadar, sosyal bilimler alanındaki hemen hemen birçok bilgiyi bu ansiklopedide bulabilirsiniz." dedi. Çok sayıda yetkin bilim adamı ve araştırmacının katkısı bulunan bu dev çalışmanın en geç 2 yıl içinde tamamlanacağını müjdeleyen Aydın, ansiklopedinin önce Arapçaya, eşzamanlı olarak da İngilizceye tercüme edileceğini söylüyor.
Bu çalışma sayesinde İSAM'da zengin bir kütüphane oluştuğunu dile getiren Aydın, 400 bine yakın kitap ve dergiyle sosyal bilimler alanında zengin bir kütüphaneye sahip olduklarını belirtti. İSAM'da ansiklopedi çalışmalarının yanında başka çalışmalar da var. Osmanlı Mahkeme Defterleri'ni bir araya getirdiklerini söyleyen Aydın, topladıkları defter sayısının 25 bine yaklaştığını ifade ediyor. Dijital kopyaları erişime açılan doyalar da, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı ile müşterek bir proje kapsamında yayınlanmaya başlanmış.
22.08.2010 11:00:00