Geçmiş ile bugün arasında bağlantı kuran kültür varlıklarını ihmal ederek sağlanan kentsel büyüme tek yönlüdür, eksiktir. Çağdaş şehircilik ve şehirlilik açısından buna “Gelişme” diyemeyiz.
Şehir planlamacılarımız, birbirine benzer yapılar topluluğu halinde büyüyen bir yerleşim merkezi oluşturmayı uzun süre “Şehirleşme” sandılar.
Tarihi dokuyu koruyarak dünya çapında kentler oluşturmayı akıllarına getirmediler. Yerel yönetimler, kentleşmeyi sadece teknik ve mimari bir mesele sandılar, işin kültürel boyutunu göz ardı ettiler. Teknik ve mimari meselede de Türkiye elli yıldır sınıfta kaldı, maalesef.
Sonuçta “Kentsel Peyzaj Tasarımı” konusunda yanlışlar üst üste konularak, ardı ardına eklenerek bugünlere gelindi.
***
Erzurum’da uzun yıllardır ‘plansız kentleşme’ önlemedi. Kooperatifleşme dönemiyle birlikte birkaç uydu kent oluştu. Onlar için planlar yapılmıştı elbette.
O planlar ‘imar tadilatları ile’ kevgire döndü.
Otuz sene önce planda ‘yeşil alan’ yazan yerde şimdi 10 katlı ‘mavi site’ yükseliyor.
5 Kat olarak ruhsat verilmiş apartman bir bakmışsınız gürbüz delikanlılar gibi boy vermiş, 8 kat olmuş.
Tabi yapsatçı müteahhit ile imar ruhsatı verenler de dokuz kat!
İmar değişiklikleri vebal katsayıları yüksek işlemler.
Zaruri olanlarını istisna tutarak söyleyebiliriz ki tarafları en çok abat, şehri en fazla berbat eden tasarruflar.
Öyle ise en azından bundan sonra dikkatli olunmalı.
Öyle bir imar planı kabul edilmeli ki yıllarca şehrin ihtiyaçlarını karşılasın.
Büyükşehir belediyesinin meclise sevk ettiği yeni plan bu bakımdan önemli bir ihtiyacı karşılayabilir.
Öbür hafta da yazdık.
Aceleye getirilmemesi koşulu ile.
Sayın Milletvekilleri, Parti yönetimleri ve hatta genel merkezlerin bu konuda devreye girmesi gerekiyor.
AK Parti gurubunun planının müzakeresini seçim sonrasına bırakma eğiliminde olduğuna ilişkin haberler okudum.
Bu düşüncelerini muhakkak karara dönüştürmeli ve hayırlı bir teşebbüsün aceleye getirilmesi önlenmeli.
***
Şehirleşme maceramızın hiç değilse bundan sonraki aşamalarında “ Vizyoner şehir planlaması” diye bir kaygımız olmalı.
Son dönemlerde yerel yönetimlerde emarelerini gördüğümüz “Kültürel kent yapısını koruma” çabalarının kalıcı ve sürekli politikalara dönüşmesini diliyorum.
Bu haftaki yazımda; “Şehirlilik” ve “Şehircilik” bilincinin sürekli hale gelmesi için ENER olarak 2010 yılında yayımladığımız metinden bölümler aktaracağım.
Bu metin, büyük ölçüde “Avrupa Şehir Şartı 1 ve 2“ sözleşmesinden alıntılar yapıyor ve çok önemli şehircilik ilkelerinin altını çiziyor.
İlgili birimlerce bildiri elbette incelenmiş, yararlanılması gereken hususlar belirlenmiştir. Biz de konuyu kamuoyuna taşıyarak “Müşterek bir şehirlilik bilinci” oluşturmayı amaçladık.
Geçmişi olmayan bir şehir, hafızasını yitirmiş bir insana benzer.
Bir şehir, modern gelişmeyle “tarihi mirasın korunması” arasında dengeyi kurmalı, “eskiyi tahrip etmeden yeniyle bütünleştirmeli” ve “sürdürülebilir kalkınma” ilkelerini sağlayabilmelidir.
Yerel yönetimler kısa ve uzun vadeli programlarında, yıllık plan ve uygulamalarında şehirleşmenin evrensel ilkelerini gözetmelidirler.
Yerel Yönetimlerin seçimle gelen ve atanan üst kadroları “Eskiyi tahrip etmeden” yeniyle bütünleşme bilinci ve becerisini taşımalıdırlar.
Erzurum’un şehirleşme politikaları belirlenirken “Evrensel çıtanın” gözetilmesi çok önemlidir.
Bu konuda çağdaş yerel yönetim ilkelerine uyum birinci önceliktir.
Zira Avrupa Şehir Şartı Bildirisinde de belirtildiği gibi, yerleşimlerin meseleleri ölçekte farklılıklar göstermekle birlikte, özde aynı yapıyı barındırır.
Bir “şehrin karakteri”, onun çağdaş mimarisi ve tarihi dokusundadır. Bir şehrin çekiciliği ise, mevcut yapıların ıslahı ve yenilerin birbirleriyle ve çevreyle, çekici ve uyum içinde olmasıyla arttırılır.
Şehirlerimizin ve kasabalarımızın çok gerilere giden bir tarihleri olduğunu ve bunlara kültürlerimizin geniş ufkundan bakılması gerektiğini bilmeliyiz. Geçmişe ve ortak belleklerimize uzanan bu köklerin aynı zamanda, kendimizi geleceğe güçlü bir kimlikle taşımaya imkân vereceğine inanıyoruz.
Tek bir “Şehir gelişme modeli” teklif etmiyoruz. Şehir ve kasabalarımızın kendi kişilikleri var; hepsi farklıdır ve bu çeşitlilik Türkiye için bir fırsattır.
Belediye Başkanı ve şehir meclisi üyesi olarak şehrine hizmeti hayal eden dostlarımızın notları arasında ENER’İN YENİ ŞEHİRCİLİK MENİFESTOSU mutlaka bulunmalı. İşte o çalışmayı elde edebileceğiniz bağlantı;
http://www.enerstratejimerkezi.com/Haber_Resim/sehirlilik.pdf
