Beyaz Saray, Erzurum un tanınmış tüccarlarından Münip Alpağut tarafından 1958 yılında yapılmaya başlanmış ,Münip Beyin 1959 yılında vefat etmesi üzerine oğlu Tomris Alpağut tarafından 1960 yılında bitirilmiştir.
Beyaz Saray’ın eski bat pazarına bakan tarafında SSK İl. Müdürlüğü,PTT.Bölge Müdürlüğü Çarşı Şubesi,Kadastro İl Müdürlüğü ,Köy İşleri müdürlüğü gibi resmi kurumlar kiracı olarak oturmuşlardı.
Tomris Alpağut Dadaşlık kültürünü en güzel şekilde yaşayan şehirde ender kalmış bir kaç Erzurumlu büyüğümüzden birisidir..
Binanın Taşmağazalar caddesine bakan tarafında ise Öğretmenler Bankası,Türk Ticaret Bankası,Pamuk Bank ve İş Bankası hizmet vermişlerdi, Burası 1989 yılından beri Tomris Alpağut’un oğulları Murat ve Alpaslan Alpağut tarafından işletilmektedir.
Beyaz sarayın bir kısmında ise Tomris ağabeyinin küçük kızı Bilge Alpağut’un hocalığını yaptığı ebru kursu bir ara faaliyet göstermişti.
Uzun süre İş Bankasının faaliyette bulunduğu Beyaz saray’ın altında Niğdelilerin Şark Halı Pazar’ı bulunurdu,Bu mağazada çok güzel Isparta halıları satılırdı.
Bu dükkan daha sonra Galeri Sun’un sahipleri Mehmet Temiz tarafından satın alındı.
Niğdelilerin bitişiğinde Avni Bölen’in Kundura dükkanı ,onun bitişiğinde ise Talip Kaplan’ın Demir Bank’a kiraya verdiği dükkanı vardı ,Burası daha sonra Hıfzı ve Hüsnü Kaplan tarafından Saray Mağazası adı altında işletilmişti.
Saray mağazasının alt komşusu ise Oltulu İhsan’ın Çınar Mağazasıydı bu mağaza İlhami Oltulular tarafından çalıştırılmış onun vefatından sonrada müesseseyi oğlu İlhan çalıştırılmaktadır.
Ağa Çalıkoğlunun Tuhafiye,Hacı Ömer Altun’un Bezzaz,Muhsin Oltulunun manifatura,Ahmet Aydaşı’ın Tuhafiye dükkanları ile çarşı devam ederdi.
Ahmet Aydaş’ın vefatından sonra oğlu Metin Aydaş burada “Aydaşlar” isminde bölgenin en lüks konfeksiyon mağazasını işletmişti.
Aydaşlar’ın bitişik komşuları ise Tuhafiye üzerine iş yapan Hafız Hakkı Ulaş’tı.
Türkiye’nin ilk demokrat mebusu olarak bilinen meşhur Hüseyin Avni Ulaş’da ,Hafız Hakkı Ulaş’ın kardeşidir.
Saatçi Necmettin’in dükkanından sonra araya girilirdi, burada ise Hacı Fahrettin’in Kahvesi,Mobilyacı Şakir ustanın işyeri ,onun karşısında ise Saat tamircisi Necip Ustanın dükkanı bulunurdu.
Şu andaki Kemaliye mescidi nin Yeri Şakir Ustanın Mobilyacı dükkanının olduğu yerdir, burası bir müddette Konak otelinin deposu olarak kullanılmış daha sonra Şato Mobilya sahibi Kemal Kolçak tarafından mescit olarak yaptırılmış ismine de “Kemaliye Mescidi” denilmiştir.
Köşe başındaki Zeki kunduranın yeri önceleri Yasin Şimşek’in Manifatura mağazası olarak çalıştırılmış bilahare Narmanlı Nuri Erdem tarafından satın alınmış.
Zeki Kunduranın altında Vahap Bildik’in manifatura,tuhafiye ve sarrafiye üzerine mağazası vardı , burada bir ara sağlık müzesi kurulmuştu .
Kavanoz içerisindeki ölü cenin herkesin çok ilgisini çekerdi,burada vücut anatomisi ile ilgili resimler de vardı.
Sonra burası Singer’ci Kazım tarafından işletilmişti.
Şu andaki Karınca Bebenin yerinde ise Özbaylar Kundura vardı, burası Diş Dr.Nimet Özbaylar’ın babası tarafından işletilirdi.
Burası, şimdi milli bar’cılarımızdan Sadi Ayrıçay tarafından işletilmektedir.
Erzurum’un varlıklı ailelerinden Silahtaroğullarının manifatura dükkanı da bu sıradaydı.Ardos’lu Cemal Çanakçı ve Sipkat bey burada Prelli lastikleri satardılar.
Bu mağaza Niğdeliler tarafından alınmış, bir müddet Azmi Koç tarafından “Zümrüt Mağaza”sı ismi altında işletilmişti.
Hacı Kemal Güven’in, Güven Manifatura mağazası nı Mehmet Kaşo alarak” Bonmarşe” isimli bir konfeksiyon mağazası olarak işletmişti.
DP il başkanı Talip Yargılının, Sarrafiye,kürk,hazır elbise dükkanı ile Ekrem Kılkıl’ın sarrafiye ve manifatura dükkanları mevcuttu.
Bir müddet Ekrem Kılkıl’ın oğulları Namık ve Mehmet ,Bu dükkanlarda kuyumculuk yapmışlardı.
Şu andaki kuyumcu İbrahim Akar Balkar’ın dükkanı nın yerinde kiracı olarak oturan Muttalip ve Nihat Yargılı’nın hazır elbise ve sarrafiye dükkanı bulunuyordu.
Bitişiğinde ise Sarraf Hafız’ın yeri vardı, bu dükkan daha sonra İbrahim Saatçioğlu tarafından Pirinç sabun ve sarrafiye yapılan bir işletme olup burada Necdet Merdal’ın ,” Merdal Kundura” mağazası bulunmaktaydı.
Şimdi burada, Yılmaz Saatçioğlu bindallı elbise satmaktadır.
Süleyman Arı’nın toptan manifatura mağazası ile eski komşumuz olan Vahdet kolişler’in kundura dükkanı, bu sıradaydı,Vahdettin Kolişler’in babası Hayrettin Kolişler de ayakkabıcıydı, şimdi burası “Kuşam Giyim” ismi altında faaliyet göstermektedir.
Arılar mağazasını bir müddet Ahmet Arı ve oğlu İsmail Arı işletmişlerdi daha sonra bu işyeri Gez mahallesine taşındı.
Vahdettin Kolişler’in oğlu Fatih benim akranımdı, Oda baba mesleğini Cumhuriyet caddesindeki vakıf apartmanlarının altındaki “Fatih Kundura “ismindeki işletmede sürdürmüş, yakın zamanda rahmetli olmuştu.
Caddenin tek oteli olan Fuadiye Otelinin giriş kısmı da bu sıradadır.
Otel Hamutçu Fazıl’ın oğlu Fuat hamutçu tarafından yaptırılmış olup otelin bat pazarına olan cephesinin altında ise dükkanlar mevcuttur.
Fuadiye Otelinin giriş kapısında ise akşamları evine faytonla giden, çaycı nizam vardı.
Osman Ahlat bir müddet burada ticaret yapmıştı.
Fuadiye Otelinin altında tuhafiye ve fantazi giyim üzerine iş yapan Iğdırlı İslam Parlar’ın,” Parlar Mağazası” yer alırdı.
Dönemin isim yapmış işyerlerinden olan bu mağazanın yanında yine Niğdelilerin Halı mağazası vardı, burayı daha sonra Şevki Güven aldı.
Şu anda burayı Şevki Güven’in çocukları konfeksiyon mağazası olarak işletilmektedirler.
Erzurum’un belki de ilk beyaz eşya dükkanlarından olan Yılmaz Kulaçoğlu’nun mağazası da buradaydı.
Beyaz eşya işi, Yılmaz beyin oğlu Fuat kulaçoğlu tarafından bir müddet devam ettirilmişti.
Zamanın nadide eczanelerinden biri olan Erzurum Eczanesi de ,caddenin popüler işletmelerinden biriydi.
Ecz.Bahhattin Çaloğlu tarafından işletilmekteydi.
Bahattin bey daha sonra eczanesini hastaneler caddesine taşımıştı.
Bahattin bey kardeşi baki bey ile Aras ecza deposunun sahipleriydiler.
13 Bölge Eczacı Odasını kuran ve uzun yıllar başkanlığını yapan Ecz.Bahaattin Çaloğlu son derece birikimli bir insandı, Daha sonra ANAP Artvin Milletvekili olarak seçilmiş ve Ankara’ya gitmişti.
Çok güzel şiir okuyan ve güzel Fransızca bilen Bahattin Çaloğlu şimdi Ankara da yaşamaktadır.
Erzurum Eczanesinin yerinde bir ara İş Bankası da faaliyet göstermişti ,Şu an burada Özkaralar çeyiz bulunmaktadır.
Bu yerde, daha önceleri ise İran’lı, Haşim Haşimoğullarının, iğneden ipliğe her şeyin satıldığı meşhur Şark Pazarı bulunmaktaymış.,daha sonra burayı Hamit Güven almış,mağaza şimdi Hamit Güven’in oğulları Nesimi ve Musa Güven tarafından çalıştırılmaktadır.
Bu mağazaların bitişiği ise rahmetli büyük dedemin , manifatura işi yaptığı iki mağazası bulunmaktadır.
Mağazanın üzerinde, kristal camdan” Mısırlı Zâde Manifatura ve Fantaziya “yazmaktaymış.
Büyük dedem Mısırlı Zâde Mehmet efendi dedemin vefatından sonra mağaza, Münir dedem ve dayım Turgut Alpagut tarafından işletilmiş.
Dedem Münir Alpağut’un vefatı ,dayım Turgut Alpağut’un Erzurum’dan göç etmesinden sonra mağazalar aile tarafından Zeki Karayel’e kiraya verilmişti.
Zeki Karayel’in işyerinin ismi Emek mağazasıydı ve konfeksiyon üzerine iş yapardı.
O günlerde Taş mağazalarda zengin müşterilerin uğradığı üç popüler mağaza vardı, Bunlar Parlar,Emek ve Saray mağazalarıydı.
DEVAM EDECEK…………
